Małżeństwo jako podatnik VAT – poznaj skutki przełomowego wyroku TSUE

Stan faktyczny sprawy: sprzedaż działek przez małżonków

W 1989 r. małżonkowie  zostali właścicielami szeregu działek gruntu rolnego na podstawie umowy nieodpłatnego przekazania przez rodziców gospodarstwa rolnego na następcę. Grunty te weszły do wspólności ustawowej małżonków.  Po ok. 30 latach postanowili sprzedać te działki.

Przygotowanie transakcji zlecili spółce, która była odpowiedzialna za dokonanie podziału nieruchomości i za podjęcie działań w celu dokonania w związku z tym zmiany wpisów w rejestrze gruntów i księgach wieczystych, uzbrojenie nieruchomości w media, przeprowadzenie reklamy wśród potencjalnych nabywców i przygotowanie dokumentów niezbędnych do zawarcia aktów notarialnych sprzedaży działek ich nabywcom. Małżonkowie udzielili pełnomocnictwa  tej spółce (zleceniobiorcy), upoważniając ją do działania w ich imieniu przed różnymi właściwymi polskimi organami.

Organ podatkowy: sprzedaż to działalność gospodarcza opodatkowana VAT

Dokonując kontroli organ podatkowy uznał, że ta sprzedaż stanowiła działalność gospodarczą, która powinna podlegać VAT. Trzeba bowiem mieć na uwadze, że sporne działki, które były gruntami rolnymi, zostały przekształcone w działki budowlane przed ich sprzedażą, a dodatkowa działka została zakupiona w celu stworzenia dróg wewnętrznych i dróg dojazdowych do poszczególnych utworzonych działek. W związku z tym organ  wydała w lipcu i wrześniu 2022 r. decyzje, w których zobowiązał męża do zapłaty VAT z tytułu rzeczonych sprzedaży i wydał analogiczną decyzję w odniesieniu do jego współmałżonki. 

W ocenie małżonków dokonana sprzedaż stanowi jedynie zarządzanie majątkiem osobistym i nie jest w związku z tym objęta VAT.  W związku z tym wniesiono skargę na decyzje organu podatkowego do WSA we Wrocławiu, który wystąpił o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym do TSUE.

Wątpliwości WSA we Wrocławiu dotyczyły wykładni art. 9 ust. 1 dyrektywy 2006/112/WE, w przypadku gdy – tak jak w tej sprawie – sporne działki przed ich sprzedażą nie były przeznaczone do prowadzenia działalności gospodarczej, a ryzyko gospodarcze charakteryzujące prowadzenie samodzielnie działalności gospodarczej ponosi zasadniczo, ze względu na umowę zlecenia zawartą przez małżonków, zleceniobiorca, z którym zawarli oni umowę.

Sąd miał również wątpliwości co do praktyki organów podatkowych, która polega na kwalifikowaniu jako podatnika VAT każdego małżonka oddzielnie poprzez przypisanie mu połowy wartości sprzedaży, podczas gdy zgodnie z prawem krajowym w czasie trwania małżeństwa istnieje wspólność ustawowa między małżonkami, a małżonkowie ci działają wspólnie w celu dokonywania transakcji dotyczących przedmiotów majątkowych należącego do tego majątku.

Pytania prejudycjalne do TSUE

W tych okolicznościach WSA we Wrocławiu zwrócił się do TSUE z pytaniami prejudycjalnymi:

1. Czy przepisy art. 2 ust. 1 i art. 9 ust. 1 dyrektywy 2006/112/WE, należy interpretować w ten sposób, że osoba dokonująca sprzedaży nieruchomości, niesłużącej wcześniej do działalności gospodarczej, zlecając przygotowanie do sprzedaży profesjonalnemu przedsiębiorcy, który następnie, jako pełnomocnik tej osoby, podejmuje szereg zorganizowanych działań w celu podziału i zbycia za wyższą cenę, prowadzi samodzielnie działalność gospodarczą?

2. Czy przepisy dyrektywy 2006/112/WE, a w szczególności art. 9 ust. 1 tej dyrektywy, należy interpretować w ten sposób, że za osobę prowadzącą samodzielnie działalność gospodarczą należy uznać odrębnie każdego ze współdziałających małżonków?

Czytaj też:

Zapłata za samochód firmowy z prywatnego konta małżonków

Wprowadzenie samochodu do firmy kupionego przy rozdzielności majątkowej

Czy możliwe jest osobne rozliczanie dochodów z najmu nieruchomości przez współmałżonków