Założenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kryptowalutami

Zgodnie z art. 129m ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (ustawa o AML), działalność gospodarcza obejmująca świadczenie usług, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 12, zwana dalej „działalnością w zakresie walut wirtualnych”, jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców i może być wykonywana po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych.

W myśl art. 129n ust. 1 ustawy o AML, działalność w zakresie walut wirtualnych może być wykonywana przez:

1. osobę fizyczną, która nie została prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, przestępstwo, o którym mowa w art. 165a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej lub umyślne przestępstwo skarbowe;
2. osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, w której wspólnicy, którym powierzono prowadzenie spraw spółki lub uprawnieni do reprezentacji spółki, lub członkowie organów zarządzających nie zostali prawomocnie skazani za przestępstwo, o którym mowa w pkt 1, lub umyślne przestępstwo skarbowe. 2. Wymóg niekaralności, o którym mowa w ust. 1, stosuje się również do osób kierujących wykonywaniem czynności związanych z prowadzeniem działalności w zakresie walut wirtualnych oraz do beneficjenta rzeczywistego podmiotu prowadzącego taką działalność.

Obowiązek zarejestrowania się w specjalnym rejestrze dotyczyć będzie podmiotów zajmujących się:

• wymianą pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi,
• wymianą pomiędzy walutami wirtualnymi,
• pośrednictwem w tego typu wymianie oraz
• prowadzeniem rachunków instrumentów pochodnych (derywatów w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi).

Ustawa o AML wskazuje zatem cztery kategorie usług, które wymagają uzyskania wpisu do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych. Wpis do rejestru jest polskim odpowiednikiem uzyskania licencji na prowadzenia działalności dotyczącej walut wirtualnych. Licencja VASP jest określeniem używanym w obrocie międzynarodowym (z ang. virtual asset service provider license). 

Rejestr, o którym mowa powyżej prowadzony jest przez Ministra Finansów (stanowi o tym art. 129p ustawy o AML).

Istnieją również sytuacje, w których podmioty działające w zakresie kryptowalut – oprócz uzyskania licencji VASP – muszą ubiegać się o status małej instytucji płatniczej, nad którymi nadzór sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. Nadzór KNF „wchodzi w grę” w odniesieniu do małych instytucji płatniczych, względnie do instytucji płatniczych.

Wpis do rejestru

Zgodnie z art. 129r ust. 1 ustawy o VAT, wpisu do rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych dokonuje się na podstawie wniosku przedsiębiorcy wniesionego w formie elektronicznej, zawierającego:

1. imię i nazwisko albo nazwę (firmę);
2. numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile taki numer został nadany oraz NIP;
3. wskazanie świadczonych usług w zakresie walut wirtualnych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 12;
4. kwalifikowany podpis elektroniczny, podpis zaufany albo podpis osobisty składającego wniosek.

Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, dołącza się oświadczenie przedsiębiorcy następującej treści:

„Oświadczam, że dane zawarte we wniosku są kompletne i zgodne z prawdą. Znane mi są warunki wykonywania działalności w zakresie walut wirtualnych, o której mowa w ustawie z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. W szczególności oświadczam, że spełnione są warunki, o których mowa w art. 129n i art. 129o wymienionej ustawy”.

Składający oświadczenie zawiera w nim klauzulę następującej treści:

„Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”.

Klauzula ta zastępuje pouczenie organu uprawnionego do odebrania oświadczenia o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Natomiast organ właściwy w sprawach rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych odmawia, w drodze decyzji, dokonania wpisu do tego rejestru, jeżeli wniosek jest niekompletny i nie został uzupełniony w wyznaczonym terminie, lub gdy dane zawarte we wniosku są niezgodne ze stanem faktycznym.

Należy pamiętać, że nie ma możliwości prowadzenia działalności w zakresie handlu kryptowalutami bez wpisu do rejestru. Brak dopełnienia tego wymogu wiązać się może przy tym z koniecznością poniesienia odpowiedzialności w postaci kary pieniężnej w wysokości do 100.000 zł. 

Ponadto od podmiotów zajmujących się działalnością w obszarze kryptowalut wymaga się posiadania szczególnych kompetencji. Jak stanowi art. 129o ustawy o AML, osoby fizyczne, o których mowa w art. 129n, są obowiązane posiadać wiedzę lub doświadczenie związane z działalnością w zakresie walut wirtualnych. Warunek, ten uznaje się za spełniony w przypadku:

1. ukończenia szkolenia lub kursu obejmujących prawne lub praktyczne zagadnienia związane z działalnością w zakresie walut wirtualnych lub
2. wykonywania, przez okres co najmniej roku, czynności związanych z działalnością w zakresie walut wirtualnych – potwierdzonych odpowiednimi dokumentami.

Na gruncie VAT odpłatne świadczenie usług elektronicznych, wiąże się z obowiązkiem rejestracji do VAT i uiszczenia podatku w wysokości 23%. Zgodnie zaś z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Przepis ten znajduje swoje zastosowanie również do działalności w obszarze kryptowalut.

Należy również zwrócić uwagę na zwolnienie uregulowane w art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, które dopuszcza zwolnienie od VAT obrotu walutą wirtualną. Możliwość zastosowania przedmiotowego zwolnienia należy niemniej rozważyć w odniesieniu do konkretnego przypadku, mając na względzie szczegółowy zakres prowadzonej działalności gospodarczej.

Z kolei na gruncie podatku dochodowego, przychody z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej stanowią przychody z kapitałów pieniężnych, a przepis ten stosuje się również do przychodów uzyskanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 11 ustawy o PIT, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się przychody z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej.

Jednocześnie, jak stanowi art. 17 ust. 1g ww. ustawy, przepis ust. 1 pkt 11 stosuje się również do przychodów uzyskanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, z wyjątkiem działalności, o której mowa we wskazanym powyżej art. 2 ust. 1 pkt 12 ustawy o AML,

Przychody z kapitałów pieniężnych opodatkowane są 19% stawką podatku dochodowego. Sprzedaż kryptowaluty, również dokonywana w ramach działalności gospodarczej, powinna być rozliczana w zeznaniu rocznym PIT-38. Uzyskany przychód rozlicza się zatem jako odrębne od działalności gospodarczej źródło przychodu.

Wyjątek stanowi ww. wskazana działalność z art. 2 ust. 2 pkt 12 ustawy o AML. W przypadku takiej działalności uzyskiwany z niej przychód powinien być zaliczany do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Będzie to wtedy „tradycyjne” rozliczanie podatku dochodowego według właściwej, standardowe deklaracji podatkowej (np. PIT-36 bądź PIT-36L).

Odnośnie prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie walut wirtualnych: przepisy nie wymagają konkretnej formy, co oznacza, że taka działalność może być prowadzona zarówno przez osobę fizyczną, przez spółkę cywilną, jak też przez spółkę prawa handlowego.

Nie ma też wyłączeń w zakresie stosowania określonej formy opodatkowania, niemniej wybór poszczególnej z nich zależy od spełnienia wymaganym prawem przesłanek. W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w przedmiocie obrotu walutami wirtualnymi, w przypadku uzyskiwana przychodu z działalności gospodarczej, rozliczanie składek ZUS odbywać się będzie według zasad ogólnych.