Przedsiębiorcy uprzywilejowani w PIT w porównaniu z pracownikami

Biura Rzecznika Praw Obywatelskich zasygnalizowało, że wpływają do niego skargi obywateli na różnice w opodatkowaniu dochodów z pracy zarobkowej w zależności od formy jej świadczenia.  Wskazuje się w nich na niesprawiedliwe zróżnicowanie sytuacji podatkowej osób zatrudnionych na umowę o pracę względem osób prowadzących działalność gospodarczą. Chodzi o kwestie rozliczania kosztów, stawek podatkowych, czy  możliwości rozliczania straty podatkowej. Jak tłumaczy Biuro, obywatele nie rozumieją, dlaczego umowa o pracę w zasadzie jest najwyżej opodatkowana.

Ich wątpliwości budzi także kwestia istotnych różnic w zakresie rozliczania składki zdrowotnej. Dotyczy to m.in. planowanej reformy tej składki, mającej zmodyfikować niekorzystne skutki Polskiego Ładu. Reforma ta  ma  bowiem objąć wyłącznie osoby prowadzące działalność gospodarczą.

W związku z tym Biuro RPO w piśmie z 28 maja 2024 r.(nr  V.511.95.2024.EG) zwróciło się do Ministerstwa Finansów o szczegółowe ustosunkowanie się do problemu, w tym pod kątem konstytucyjnym i legislacyjnym. W piśmie sformułowano także pytanie, czy resort będący jego adresatem rozważał zmiany w zakresie nowych zasad rozliczania składki zdrowotnej wprowadzonych na mocy Polskiego Ładu w odniesieniu do innych grup podatników niż osoby prowadzące działalność gospodarczą.

Odniósłszy się do wskazanych wcześniej kwestii,  Biuro RPO (reprezentowane przez Piotra Mierzejewskiego, dyrektora Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego BRPO) podniosło w przedmiotowym piśmie, że w doktrynie prawa podatkowego pojawiają się  głosy, według których polski system podatkowy poprzez odmienne reguły opodatkowania (w zależności od formy zatrudnienia)  – w sposób nieuzasadniony różnicuje ciężar podatkowy dla dochodów osiąganych z różnych form świadczenia pracy. Choć podkreśla się, że pewne odmienności reguł rozliczeń podatkowych w przypadku różnych form pracy są dopuszczalne, to jednak nie powinny one prowadzić do zdywersyfikowania ciężaru podatkowego podatników o takim samych dochodzie ekonomicznym.

W tym kontekście w piśmie zwrócono  uwagę na to, że w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą dochód (który  powinien być kryterium  przesądzającym o wysokości ciężaru podatkowego)  jest ustalany i opodatkowany odmiennie niż w przypadku m.in. pracowników czy zleceniobiorców, stron umowy o dzieło. W wyniku tego ciężar podatkowy – przy takim samym dochodzie ekonomicznym  –  może być zasadniczo różny. Pojawiają się również głosy, że ustawa o PIT po wprowadzeniu tzw. Polskiego Ładu w istocie pogłębiła zróżnicowanie wysokości obciążeń podatkowych obywateli.

W związku z tym w przedmiotowym piśmie wskazano na pojawiające się postulaty wprowadzenia  stosownych zmian legislacyjnych w ustawie o PIT.  Miałyby one doprowadzić do ujednolicenia zasad opodatkowania tym podatkiem osób wykonujących pracę zarobkową w różnych formach.