Czy MF zmieni zasady korzystania z ulgi uczniowskiej

Ulga z tytułu wyszkolenia ucznia (określana również mianem „ulgi uczniowskiej”) przysługiwała osobom prowadzącym działalność gospodarczą, które szkoliły uczniów w swoich firmach.  Podstawą jej stosowania był art. 27c ustawy o PIT, zaś w odniesieniu do ryczałtowców art. 53 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Polegała ona na możliwości obniżenia podatku dochodowego o kwotę określoną w decyzji urzędu skarbowego.

Z dniem 1 stycznia 2004 r. ulga z ta została zniesiona. Dlatego aktualnie można z niej korzystać jedynie na zasadzie praw nabytych. Dotyczy to przedsiębiorców, którzy prawo do tej ulgi nabyli przed wskazaną datą i nie wykorzystali jej w całości. Mogą oni kontynuować odliczenie aż do pełnego wykorzystania kwoty przyznanej ulgi. Nie stoi temu na przeszkodzie ewentualne zakończenie w międzyczasie prowadzenia działalności gospodarczej.

W sprawie ulgi, o której mowa, wystąpił niedawno do Ministra Finansów jeden z parlamentarzystów. W piśmie z 23 lipca 2024 r., będącym interpelacją  poselską (nr 3962), zwrócił się on do MF z kilkoma pytaniami. Posła interesowało m.in., czy kierowany przez adresata resort planuje podjęcie działań mających na celu ujednolicenie sposobu rozliczania ulgi uczniowskiej dla osób, które nabyły do niej prawo przed 1 stycznia 2004 r., w zakresie zniesienia wymogu odliczania jej tylko i wyłącznie od podatku dochodowego na rzecz wypłaty ulgi w formie pieniężnej. Ponadto poseł zapytał o ewentualne plany tego resortu w zakresie ułatwienia skorzystania ze wspomnianej ulgi przez osoby, które zakończyły swoją działalność gospodarczą i obecnie nabyły prawo do emerytury, a której wysokość mieści się w kwocie wolnej od podatku. Trzecie pytanie dotyczyło tego, czy MF planuje zmiany w zakresie korzystania z przedmiotowej  ulgi przez spadkobierców w przedmiocie zniesienia wymogu dalszego prowadzenia działalności po spadkodawcy na własny rachunek (tym samym pozostawiając spadkobiercom swobodę do rozliczania ulgi na podstawie innych źródeł dochodu niż działalność gospodarcza).

Do interpelacji, o której mowa, Ministerstwo Finansów ustosunkowało się w piśmie z 5 sierpnia 2024 r. (nr DD2.054.11.2024), podpisanym przez Jarosława Nenemana, podsekretarza stanu w tym resorcie. W piśmie tym wyjaśniono m.in., że w ramach ulgi uczniowskiej  Państwo w zamian za wyszkolenie uczniów przez podatnika prowadzącego działalność gospodarczą rezygnuje z części wpływów budżetowych. Ulga ta jest realizowana wyłącznie poprzez obniżenie podatku dochodowego. Nie ma na to wpływu okoliczność, że niektóre osoby nie płacą  PIT ze względu na podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 30.000 zł. Dlatego MF wskazało na brak możliwości realizacji tej ulgi np. poprzez jednorazową wypłatę jej równowartości. Wyjaśniło też, że nie prowadzi prac, które umożliwiłyby tę realizację w inny sposób niż poprzez odliczenie od podatku.

W odpowiedzi na interpelację MF odniosło się również do pytania dotyczącego dziedziczenia ulgi uczniowskiej przez spadkobierców. W tym zakresie wskazało na art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Przepis ten nie jest obwarowany kryterium dalszego prowadzenia działalności po spadkodawcy na własny rachunek. Kryterium takie przewidziane jest dopiero w art. 97 § 2 Ordynacji podatkowej. Odnosi się on jednak do praw o charakterze niemajątkowym, które byłyby związane z działalnością gospodarczą spadkodawcy. Natomiast prawo do korzystania z ulgi uczniowskiej – jak wywiodło MF – ma charakter prawa majątkowego. W konsekwencji podlega sukcesji prawnopodatkowej w trybie art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej, a nie w trybie art. 97 § 2 tej ustawy (tj. bez wymogu dalszego prowadzenia działalności gospodarczej po podatniku). Pogląd ten znajduje także potwierdzenie w judykaturze, np. w wyrokach NSA z 10 grudnia 2020 r. (sygn. akt II FSK 2780/20) i z 14 kwietnia 2021 r. (sygn. akt II FSK 3509/18). Przejęcie przez spadkobierców podatnika prawa do korzystania z ulgi uczniowskiej, jako prawa o charakterze majątkowym, nie jest zatem obwarowane wymogiem dalszego prowadzenia działalności gospodarczej. Wobec tego proponowaną zmianę legislacyjną należy uznać za bezprzedmiotową.