Uproszczone sprawozdanie finansowe

Wg znowelizowanej ustawy o rachunkowości małe i mikro jednostki, to takie, które nie przekroczyły przez dwa ostatnie lata określonej wartości posiadanych aktywów i przychodów oraz wielkości zatrudnienia. Mogą one sporządzić sprawozdanie finansowe w formie uproszczonej. Tak jak przed nowelizacją ustawy o rachunkowości o korzystaniu z uproszczeń zawartych w załączniku nr 4 lub 5 decyduje organ uprawniony do zatwierdzania sprawozdań finansowych. Nie dotyczy to kwestii rachunku przepływów pieniężnych i zestawienia zmian w kapitale własnym.

Zmiany wprowadzone nowelizacją ustawy o rachunkowości

Nowelizacja ustawy o rachunkowości z 6 grudnia 2024 r. (ustawa o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1863 ze zm.) zmieniła definicję mikro i małych jednostek, ale nie wpłynęło to na zasady sporządzania sprawozdań uproszczonych przez te jednostki, które spełnią ustawowe kryteria.

Przede wszystkim jednak w wyniku nowelizacji małe i mikro jednostki będące przedsiębiorstwami nie muszą już sporządzać zestawienia zmian w kapitale własnym i rachunku przepływów pieniężnych. Nie ma przy tym już znaczenia to, czy jednostka poddaje swoje sprawozdanie badaniu przez biegłego rewidenta oraz czy została podjęta decyzja w sprawie tego uproszczenia przez uprawniony organ.

Zgodnie ze zmienionym art. 45 ust. 3 uor obowiązek przygotowania ww. elementów sprawozdania będą miały jednostki inne niż mikro i małe, jednostki sektora finansów publicznych, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa warunki, o których mowa w art. 64 ust. 1 pkt 4 uor oraz  alternatywne spółki inwestycyjne.

W pozostałych przypadkach, a więc właśnie w przypadku podmiotów mikro lub małych nie przygotowuje się tych elementów sprawozdania już za 2024 rok. 

Jest to duża zmiana, ponieważ przed nowelizacją warunkiem niesporządzania ww. elementów było podjęcie przez organ uprawniony do zatwierdzania sprawozdań decyzji o stosowaniu tego uproszczenia. Powodowało to wiele zamieszania, zatem ustawodawca definitywnie tę kwestię uporządkował. Oczywiście, jeśli na podstawie wewnętrznych regulacji (w szczególności umowy spółki czy statutu) jednostka powinna przygotować ww. elementy, to ma taką możliwość. Nowa obowiązująca za 2024 rok schema 1,3 daje możliwość zawsze dołączenia do sprawozdają rachunku przepływów pieniężnych niezależnie od tego, czy jest to sprawozdanie przygotowane wg załącznika nr 1, 4 czy 5.

Po nowelizacji ustawy o rachunkowości zgodnie z nowym art. 49c ustawy organ uprawniony do zatwierdzania sprawozdań finansowych może podjąć decyzję o sporządzeniu sprawozdania finansowego z zastosowaniem uproszczeń, o których mowa w:

1) art. 46 ust. 5 pkt 4, art. 47 ust. 4 pkt 4 lub art. 48 ust. 3 lub o skorzystaniu ze zwolnienia ze sporządzenia sprawozdania z działalności zgodnie z art. 49 ust. 4 - w przypadku jednostki mikro,

2) art. 46 ust. 5 pkt 5, art. 47 ust. 4 pkt 5 lub art. 48 ust. 4 lub o skorzystaniu ze zwolnienia ze sporządzenia sprawozdania z działalności zgodnie z art. 49 ust. 5 - w przypadku jednostki małej

Dodatkowo należy pamiętać, że jednostka mikro może sporządzać sprawozdanie finansowe z zastosowaniem uproszczeń dla jednostki małej, przy czym przepisy art. 46 ust. 5 pkt 5, art. 47 ust. 4 pkt 5 lub art. 48 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Ważne

Podjęte przez organ zatwierdzający przed dniem wejścia w życie tej ustawy decyzje w sprawie sporządzania sprawozdań zgodnie z załącznikiem nr 4 lub 5 pozostają w mocy do sprawozdań sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się w okresie od 1 stycznia 2024 r. do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie  ustawy nowelizującej (art. 14 ust. 9 ustawy z 6 grudnia 2024 r. (ustawy nowelizującej). Oznacza to, że dla sprawozdań finansowych w jednostkach gdzie rok obrotowy zaczął się przed 1 stycznia 2025 r. nie ma konieczności na szybko podejmowania nowych uchwał. Jeśli jest uchwała podjęta w przeszłości wskazująca na uproszczenia wynikające odpowiednio z załącznika nr 4 czy 5, to najbliższe sprawozdanie sporządza się zgodnie z tą decyzją.

Nowe decyzje – odwołujące się do wymogów art. 49c uor powinny być już podjęte dla sprawozdań, które będą przygotowywane za okresy roczne rozpoczynające się od 1 stycznia 2025 r.

Warto podkreślić, że to, czy jednostka korzysta z uproszczeń sprawozdawczych nie ma wpływu na korzystanie z uproszczeń w ujmowaniu i wycenie. I odwrotnie -  fakt korzystania z uproszczeń w ujmowaniu i wycenie aktywów i pasywów - nie ma wpływu na to, czy jednostka będzie sporządzała sprawozdanie wg załącznika nr 4 lub 5.

Sprawozdania uproszczone to sprawozdania przygotowywane wg załącznika 4 lub 5 dla przedsiębiorców.

	Jednostka mikro lub mała gdy organ nie podjął decyzji o uproszczaniach	Jednostka mikro gdy są podjęte uproszczenia dotyczące załącznika nr 4	Jednostka mała gdy są podjęte uproszczenia dotyczące załącznika nr 5 Jednostka mikro gdy są podjęte uproszczenia dotyczące załącznika nr 5
Zakres sprawozdania	Załącznik nr 1 Bilans Rachunek zysków i strat porównawczy lub kalkulacyjny Informacja dodatkowa obejmująca wprowadzenie i noty objaśniające	Załącznik nr 4 Bilans Rachunek zysków i strat porównawczy Wprowadzenie do sprawozdania i podstawowe informacje uzupełniające do bilansu	Załącznik nr 5 Bilans Rachunek zysków i strat porównawczy lub kalkulacyjny Informacja dodatkowa obejmująca wprowadzenie i wybrane noty objaśniające

Bardzo ważne jest uświadomienie sobie, które podmioty za 2024 rok już będą uznawane za jednostki mikro i małe.

Jednostka mikro

Jednostki mikro to jednostki, które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą - w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

a) 2.000.000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

b) 4.000.000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

c) 10 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty

- przy czym jednostka traci status jednostki mikro, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyła co najmniej dwie z trzech tych wielkości.

Co ważne nie ma znaczenia już forma organizacyjna prawna jednostek. Takie same kryteria stosuje się zarówno dla osób prawnych, jak i dla osób fizycznych prowadzących działalność.

Jednostka mała

Jednostka mała to jednostka niebędąca jednostką mikro, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą - w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą, nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

a) 33.000.000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

b) 66.000.000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

c) 50 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty

- przy czym jednostka traci status jednostki małej, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyła co najmniej dwie z trzech tych wielkości;

Tu też nie ma znaczenia forma organizacyjna prawna jednostek.

Zaznaczyć trzeba, że przepisy art. 3  ust. 1 pkt 1a i 1b znowelizowanej uor  stosuje się do:

1) jednostek, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3;

2) jednostek zamierzających ubiegać się albo ubiegających się o zezwolenie na wykonywanie działalności na podstawie przepisów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3, lub wpis do rejestru zarządzających ASI na podstawie przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi;

2a) alternatywnych spółek inwestycyjnych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, w tym uprawnionych do posługiwania się nazwą "EuVECA" albo "EuSEF";

3) emitentów papierów wartościowych dopuszczonych, emitentów zamierzających ubiegać się lub ubiegających się o ich dopuszczenie do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego;

4) emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu w alternatywnym systemie obrotu;

5) krajowych instytucji płatniczych;

6) instytucji pieniądza elektronicznego.

Jakie jednostki nie mogą stosować uproszczeń

Z kolei na podstawie art. 49c ust. 3  uor uproszczonych sprawozdań nie mogą stosować

1) jednostki sektora finansów publicznych;

2) jednostki, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z wyjątkiem spółek kapitałowych;

3) jednostki, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.